Gustav Mahler (1860-1911) was een in Bohemen geboren en opgegroeide Oostenrijkse componist en dirigent van joodse afkomst. Hij gold als een van de belangrijkste dirigenten van zijn tijd. Hij was actief aan de operahuizen van onder meer Boedapest en Hamburg en aan de hofopera te Wenen. Hij was tevens dirigent van de Wiener Philharmoniker. Als componist wordt hij vooral gezien als een van de laatste vertegenwoordigers van de grote symfonische traditie en als degene die de late romantiek verbonden heeft met de moderne periode van de klassieke muziek, die met name in de Tweede Weense School gestalte kreeg.
Hij was joods opgevoed, zij het niet orthodox. Dit belette hem niet, om in Iglau in een kerkkoor mee te kunnen zingen. In 1896 bekeerde hij zich tot het katholicisme, ook om aan de vereisten te kunnen voldoen die de geambieerde positie aan de Weense Hofoper stelde. Katholieke invloeden zijn te vinden in onder meer de pinksterhymne Veni Creator Spiritus en ‘Blicket Auf Zum Retterblick’ (waarin de ‘Jungfrau’ wordt bezongen) van zijn Achtste symfonie. Ook de Tweede Symfonie (bijgenaamd de verrijzenis) en de Derde en Vierde bevatten christelijke motieven, maar ondanks zijn fascinatie ten tijde van zijn jeugd, zijn aanwijzingen voor een daadwerkelijke katholieke overtuiging er moeilijk in te vinden. Zijn latere werk Das Lied von der Erde wijst eerder op een soort ‘pantheïsme’, wat ook tot uiting komt in zijn levenslange bewondering voor de natuur.
Op uitnodiging van Willem Mengelberg dirigeerde hij in 1903, 1904, 1906 en 1909 het Concertgebouworkest in Amsterdam bij de uitvoering van eigen werk. Mahler, die de reputatie genoot een lastig en despotisch dirigent te zijn, was vol lof over het orkest en zijn dirigent. Via Mengelberg raakte hij bevriend met Alphons Diepenbrock die hij ‘een interessante Hollandse musicus’ vond die “eigenartige (intrigerende) kerkmuziek” schreef. Mahler heeft Sigmund Freud tijdens diens verblijf in Leiden bezocht om over de oorzaken van zijn slechte huwelijk te praten. Tijdens hun wandeling door de Breestraat op 10 augustus 1910 zou Freud hem gezegd hebben dat hij in elke vrouw zijn moeder zocht. Op 24 augustus daaropvolgend zou hij met Sigmund Freud een lange wandeling naar Leiden gemaakt hebben vanaf het strand bij Huis ter Duin in Noordwijk aan Zee.
Voetnoot
- Bronnen: Berichten over Gustav Mahler
- Bronnen: funkystuff.org
- Uitgaand: Mahler Foundation, Gustav Mahler Stichting Nederland, Concertgebouworkest
- Zoekwoorden: 1860, 1911, Alma, Anna, Marina, Mengelberg