Japan en de Tweede Wereldoorlog

Japan en de Tweede Wereldoorlog.

Tijdlijn van de activiteiten van Japan in de Tweede Wereldoorlog.

1905

Na 18 maanden vechten tegen het keizerrijk behaalt Japan, een klein eilandenrijk, een triomf op het grote R. Japan is een serieuze militaire macht geworden.

1914

In de Eerste Wereldoorlog steunt Japan Engeland om Duitsland uit China te verdrijven. De geallieerden behaalden een overwinning dankzij de bijdrage van Japan.
21-01-1920: Japan vraagt in ruil hiervoor tijdens de Vredesconferentie in Parijs:

1. Erkenning.
2. Een rassengelijkheidsclausule.
3. Vrije toegang van Japan tot westelijke landen zoals Amerika en Australië.

Het Japanse verzoek wordt afgewezen.
Amerika besluit alle niet-blanke immigranten voortaan te weren. Japan valt daar ook onder.

1929

Japan heeft zwaar te leiden van de economische crisis in Amerika. Er was geen vraag meer naar zijde. Japan zit economisch op de knieën en de internationale deuren blijven gesloten. Het land zoekt daarom intern naar oplossingen zoals oude samoeraicodes en -tradities. Een rechtsextremistische beweging komt op gang. Eerst neemt die beweging het leger over en daarna infiltreerden ze ook in de politiek. De parlementaire democratie functioneert dan niet meer.
Tojo (J) voert een legercoup uit en volgt een harde lijn richting het westen (dat veel van de Japan omringende landen in bezit heeft):
- Nederland: Indonesië.
- Frankrijk: Zuidoost-Azie, Vietnam.
- Engeland: Singapore, Maleisië en Hongkong.
- Amerika: Filipijnen.

Japan heeft zelf weinig natuurlijke grondstoffen die voor een supermacht noodzakelijk zijn.

1931

Het leger van Tojo (J) bezet de Chinese provincie Mantsjoerije. Een gebied met veel kolen en olie. De westerse landen worden bezorgd.
Er volgt een internationale top waarop men besluit China te helpen tegen Japan. Japan neemt ook deel aan die top maar kan de uitkomsten niet accepteren. Het Westen had in de ogen van Japan in heel Azië landen gestolen en bezet. Dat werd Japan (een land uit de regio) nu ontzegd. Dit was voor de Japan het voorbeeld van Westerse hypocrisie.

1937

Japan dringt China verder binnen. Dit is het begin van een bloedige oorlog. Duizenden Chinezen worden gedood door het Japanse leger. Er zijn verkrachtingen en afslachtingen in Nanking. Voor Amerika was dit het bewijs dat Japan slechte bedoelingen had.

1939

Japan had bij het uitbreken van WOII in 1939 al een groot gebied in handen:
1. Japan zelf, de Koerilen, de zuidelijke helft van het eiland Sachalin, Okinawa, Iwo Jima, Taiwan (Formosa) en Korea.
2. Daarnaast waren er de mandaatgebieden die Japan na de Eerste Wereldoorlog had verkregen (het Zuid-Pacific Mandaatgebied): de Marshalleilanden, de Marianen (minus Guam, wat van Amerika was), de Gilberteilanden, Micronesië en de Palau-eilanden.
3. Ook waren er nog de bezette gebieden in China, zoals Mantsjoewko en Nanking, waar een Chinese vazalstaat gesticht werd met de naam Japans-China.
4. In Zuidoost-Azië was, na de val van Frankrijk in Europa, Frans Indo-China (de tegenwoordige staten Vietnam, Laos en Cambodja) aan Japan overgedragen, dat tegelijkertijd Thailand aan haar zijde kreeg.
Japan wilde een groot Aziatisch rijk stichten. Dit zou de volgende gebieden omvatten (die nog niet in de handen van Japan waren):
- Nederland: Nederlands-Indië.
- Engeland: Borneo, Malakka, Birma, Brits-Indië (het huidige India, Bangladesh en Pakistan), China, Mongolië.
- R: Gebied ten oosten van het Bakumeer.
- Amerika: Filipijnen, Wake, Guam, Midway en Hawaï, Australië, Nieuw-Zeeland.
- Frankrijk: De Vrije Franse bezittingen.

1940

In Europa vraagt Churchill (E) Amerika om hulp tegen Hitler (A). Voor Amerika was de oorlog in Europa letterlijk ver van huis (4.500 km). Amerika voelt zich veilig. Amerika zag Europa als een plek waar het altijd wel ergens oorlog was. Roosevelt (A) geeft geen gehoor aan de oproep van Churchill (E), conform de wens van het Amerikaanse volk. 1940 is een verkiezingsjaar in Amerika.
Roosevelt (A) maakt zich wel zorgen dat het nazigevaar niet tot Europa beperkt blijft. Hij stuurt zo veel mogelijk materieel naar Engeland (vliegtuigen, tanks, schepen, munitie en olie ). Maar geen troepen.
Mei 1940: Hitler (D) valt Frankrijk binnen.
Roosevelt (A) vreest dat Japan in Azië het momentum zou benutten om de kolonies van verslagen Europese landen te bezetten en stuurt Japan een waarschuwing: De vloot van Amerika voor de Pacific (met als thuisbasis Californië) gaat naar Hawaii voor een training. Hij besluit de vloot daar te houden. Er zijn in de verre omtrek geen andere marinebases of vliegvelden.
Voor Japan is het naar het westen opschuiven van de vloot van Amerika zeer bedreigend.
Richardson (A) vindt de verhuizing geen goed idee omdat de vloot niet klaar is voor een strijd. Velen zien Hawaii als een tropische vakantie.
Pearl Harbor is ondiep en daarom niet geschikt voor torpedo’s die uit vliegtuigen worden gedropt.
Kimmel (A) neemt het commando over. Hij is erg precies en maakt de basis gereed voor een oorlog door te oefenen op een confrontatie op zee.
Tojo (J) ziet kans om te profiteren van de chaos in Europa. Hij sluit een historisch pact met Hitler (D) en Mussolini (I). De landen beloven elkaars imperialistische pogingen te steunen.
In Japan is er kritiek op het pact met Hitler (D) van de kant van Yamamoto (J) omdat het Japan mee zou kunnen trekken in een oorlog met de geallieerden. Yamamoto (J) wilde liever geen oorlog met Amerika, waar hij aan Harvard had gestudeerd en de enorme militaire capaciteit van Amerika had gezien.
Japan valt vervolgens Vietnam (van Frankrijk) binnen. Dat is iets waar Roosevelt (A) al bang voor was. Hij wilde nog steeds een militaire confrontatie voorkomen en legt Japan sancties op. De export naar Japan (inclusief die van olie) valt stil. Japan was voor 80% afhankelijk van olie uit Amerika. Roosevelt eist dat Japan zich terugtrekt uit alle veroverde gebieden. Japan heeft op dat moment 1.000.000 manschappen in China en heeft de olie hard nodig. De sancties vergrootte de kans op oorlog. Japan richt zich op de olie in Nederlands-Indië.
De premier van Japan neemt ontslag en Tojo (J) neemt het bewind over.
Yamamoto (J) was tegen een oorlog maar maakt toch een plan: Amerika meteen militair naar de keel grijpen door de hele vloot voor de Pacific uit te schakelen (die zich in Pearl Harbor bevindt). De enige kans om dit te overleven was de vloot meteen op de eerste dag helemaal uit te schakelen. Dat zou vervolgens Japan de tijd bieden om in het zuiden de oliebronnen te grijpen.

1941

6 september 1941: Conferentie met Hirohito (J) over minimale eisen voor non-interventie voor Engeland en Amerika in het conflict over China.
10 november 1941: De hele Japanse marine (16.000 man, 30 schepen, waarvan 6 vliegdekschepen met 450 vliegtuigen) vertrekt voor een geheime reis van 5.770 kilometer. Het is zeer koud, het sneeuwt en het is mistig. Er moet steeds worden bijgetankt. De bemanning weet niet wat de eindbestemming is. Er is geen radioverbinding in gebruik. De verplaatsing moest in het grootst mogelijke geheim worden uitgevoerd.
25 november 1941: Amerika onderschept een geheim bericht van Nomura (J) waaruit blijft dat Japan zich klaar maakt voor een oorlog, ergens.
26 november 1941: De Japanse vloot verlaat de Koerilen.
27 november 1941: Amerika brengt de troepen in de Pacific in de hoogste staat van paraatheid met het volgende bericht: “Dit bericht moet als een oorlogswaarschuwing worden beschouwd’. Kimmel (E) ziet Pearl Harbor niet op de specificatie bij het bericht staan. Hij maakt zijn vloot alleen gereed voor een ondersteuning op zee aan een locatie waar Japan toe zou slaan.
Short (A) verwacht eerder een opstand onder de eilandbewoner van Pearl Harbor waartegen hij de basis moet beschermen. Er woonden op het eiland namelijk bewoners met Japanse voorouders. Hij geeft de opdracht om alle vliegtuigen buiten op te stellen voor een continue bewaking.
30 november 1941: Japanse ambassades en consulaten vernietigen codemachines en documenten. Kimmel (A) kreeg hierover bericht. Hij zag het als een teken dat de Japan een aanval van Amerika verwachtten (en niet andersom).
1 december 1941: Japan besluit de aanval door te zetten.
2 december 1941: De Japanse troepen aan boord worden geïnformeerd over het doel van de actie. De reis duurde 12 dagen.
6 december 1941: De Japanse vloot bevindt zich op 300 kilometer van de noordkust van Hawaï. Ze zijn onopgemerkt gebleven.
7 december 1941: De Japanse vloot heeft de aanvalspositie bereikt.
7 december 1941 07:02: Radar was in 1941 nog maar net uitgevonden. Amerika had twee mobiele radarstations op het eiland Oahu om mee te oefenen. Pearl Harbor ligt op het eiland Oahu. Eén radarstation bevindt zich op het noordelijkste puntje van het eiland. Om 07:02 uur wordt daar een waarneming op het scherm gedaan. Dit wordt doorgegeven en vervolgens door het hoofdkwartier afgedaan als oefenactiviteiten van Amerika. In werkelijkheid zijn het 183 Japanse vliegtuigen die naderen voor een eerste aanvalsgolf.
7 december 1941: 07:25 Kimmel (A) ontvangt een telefoontje vanaf USS Ward dat men net buiten de haven van Pearl Harbor met dieptebommen een kleine Japanse onderzeeër had vernietigd. Dit was voor hem geen aanleiding om de marinebasis snel voor te bereiden op een aanval.
7 december 1941: 07:53 Vliegtuigen komen aan boven Oahu. Er zijn geen vliegtuigen uit Amerika in de lucht. Het weer is helder.
7 december 1941: 07:55 Aanval op Pearl Harbor. Eerste golf (via het westen). De vliegtuigen uit Amerika staan buiten en de antiluchtmacht munitie zit achter slot en grendel (tegen de mogelijke lokale opstandelingen). Na de vliegtuigen richtte de Japan zich op de schepen uit Amerika. Japan gebruikt ook torpedo’s uit vliegtuigen die speciaal ontwikkeld waren voor het ondiepe water. De USS Arizona krijgt een voltreffer. 1.100 bemanningsleden komen hierbij om het leven.
7 december 1941: 08:55 Tweede golf (via het oosten).
7 december 1941: 09:55 Aanval op Pearl Harbor is voorbij. De aanval duurde slechts twee uren. 19 (slag)schepen en 328 vliegtuigen van Amerika zijn vernietigd. In totaal 2.403 Amerikanen komen om het leven.
De vliegdekschepen van Amerika blijven echter grotendeels onbeschadigd. Bovendien waren drie vliegdekschepen op zee en dus niet in Pearl Harbor.
De Amerikaanse bevolking laat zich niet deprimeren door de aanval maar werd juist strijdvaardig. Amerika was niet ernstig verzwakt geraakt en wilde terug slaan. Daarom ziet Yamamoto (J) de actie bij Pearl Harbor als slechts zeer ten dele geslaagd.
Japan kan voorlopig zijn expansie richting het zuidelijke Pacific voortzetten om zo olie te bemachtigen voor de oorlogsmachine. Japan voelt zich sterker dan ooit.
De ware betekenis van Pearl Harbor was meteen duidelijk voor Churchill (E). Hij wist dat, nu Amerika bij WOII betrokken was geraakt, de geallieerden met de economische en industriële macht van Amerika aan hun kant, de oorlog zouden winnen.
Na drie maanden zijn alle bij Pearl Harbor beschadigde schepen (op drie na) weer door Amerika in gebruik genomen.
7 december 1942: Roosevelt (A) grijpt de kans om Amerika voor de komende strijd te verenigen. Amerika verklaart Japan de oorlog.
8 december 1941: Bezetting van Thailand (Siam), Maleisië (Malakka) en de Filipijnen door Japan.
8 december 1941: Bombardement door Japan van de Amerikaanse vliegbasis op het eiland Wake.
11 december 1941: Amerika slaat een invasie van Wake door Japan af maar geeft het eiland later toch op.
11 december 1941: Duitsland verklaart Amerika de oorlog. Amerika is nu volledig betrokken bij de WOII.
23 december 1941: De Japanse vloot die Pearl Harbor heeft aangevallen is terug in Japan.
25 december 1941: Bezetting van Hongkong.

1942

1942: De Birmaweg tussen Birma (nu Myanmar) en China komt onder Japanse controle. Engeland moet China via de lucht gaan bevoorraden.
1 januari 1942: Bezetting van de Filipijnen.
10 januari 1942: Bezetting van Indonesië.
11 januari 1942: Bezetting van Borneo.
16 januari 1942: Bezetting van Birma.
15 februari 1942: Bezetting van Singapore
15 februari 1942: Bezetting van Sumatra.
15 februari 1942: Java is volkomen geïsoleerd.
1 maart 1942: Japan landt op de oost- en westkust van Java.
9 maart 1942: Capitulatie Nederlandse strijdkrachten op Java. De bevolking van Nederlands Indië was niet pro-Japans, maar de intellectuelen wilden tot onafhankelijkheid komen, desnoods met Japanse hulp.
18 april 1942: Doolittle Raid: De eerste Amerikaanse luchtaanval op Tokyo tijdens de Tweede Wereldoorlog.
18 april 1942: Yamamato (J) wordt door Amerika bij Bougainville Island neergehaald tijdens een rondvlucht langs de steunpunten van Japan.
4 juni 1942: De Slag om Midway. Zeeslag tussen Japan en Amerika. De slag bij het atol Midway wordt door veel historici beschouwd als een keerpunt in de oorlog in de Grote Oceaan. Na deze slag raakte de marine van Japan langzamerhand haar overwicht kwijt en kwam in het defensief terecht. Midway is 4.000 km uit de kust van Japans.

1944

19 juni 1944: Slag bij de Filippijnen door MacArthur (A).
11 augustus 1944: Herovering Guam.
20 oktober 1944: Landing Amerika op de Filippijnen.
15 december 1944: Velddochten in Birma.

1943

5 oktober 1943: Japen executeert 98 gevangenen uit Amerika op het eiland Wake.

1945

Na de oorlog wilde Nederland aan Indonesië een ruime mate van zelfbestuur geven, maar het weigerde met collaborateurs te onderhandelen.
20 juli 1945: Eerste politionele actie door Nederland.
15 augustus 1945: Japan capituleert.
17 augustus 1945: Soekarno en Hatta roepen de Indonesische onafhankelijkheid uit.
15 november 1945: Akkoord van Linggadjati.
In de periode 1945-1968 vond een grootschalige repatriëring van Indische Nederlanders plaats. Ruim 300.000 Indische Nederlanders kwamen vanuit het voormalig Nederlands-Indië naar Nederland. Deze migratie staat bekend als ‘repatriëring’, dat neerkomt op ‘terugkeren naar het vaderland’, en moet vooral symbolisch worden opgevat omdat een groot gedeelte van de repatrianten zelf nooit eerder in Nederland was geweest.
10 december 1948: Tweede politionele actie door Nederland.
27 december 1949: Soevereiniteitsoverdracht door Nederland aan Indonesië in Amsterdam en Batavia (dat dan Jakarta heet). Hier waren ruim vier jaar voorafgegaan van militaire en politieke strijd. Nederland beschouwde de op 17 augustus 1945 uitgeroepen Indonesische onafhankelijkheid als een direct gevolg van de Japanse bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog en wilde deze daarom niet erkennen. Vooral internationale druk maakte dat uiteindelijk toch tot onderhandelingen en soevereiniteitsoverdracht moest worden overgegaan.

Enkele hoofdrolspelers

Land	Naam kort	Rang	Naam lang	Leven
Amerika	Kimmel (A)	admiraal	Husband Kimmel	1882-1968
Amerika	MacArthur (A)	generaal	Douglas MacArthur	1880-1964
Amerika	Nimitz (A)	admiraal	Chester Nimitz	1885-1966
Amerika	Richardson (A)	admiraal	James O Richardson	1878-1974
Amerika	Roosevelt (A)	president	Franklin D Roosevelt (FDR)	1882-1945
Amerika	Short (A)	generaal	Walter Short	1880-1949
Japan	Hirohito (J)	keizer	Hirohito	1901-1989
Japan	Konoye (J)	premier	Fumimaro Konoye	1891-1945
Japan	Nomura (J)	admiraal	Kichisaburo Nomura	1877-1964
Japan	Tojo (J)	premier	Hideki Tojo	1884-1948
Japan	Yamamoto (J)	admiraal	Isoroku Yamamoto	1884-1943

Voetnoot

Meer: Reisagenda
Bronnen: funkystuff.org
Uitgaand: Reisadviezen Rijksoverheid
Zoekwoorden: WOII, WO II. WW2

Gerelateerde berichten