Catalogus XIV Secession Beethoven in Wenen (1902)
De Secession werd op 3 april 1897 opgericht door Gustav Klimt, Koloman Moser, Josef Hoffmann, Joseph Maria Olbrich, Max Kurzweil, Carl Moll, Otto Friedrich en andere kunstenaars. Het was een afsplitsing (= secessie) van het Wiener Künstlerhaus, van welke het traditionalisme werd veroordeeld. De Wiener Secession liet zich inspireren door voorgangers in Berlijn en München, waar al eerder secessiebewegingen waren opgericht.
XIV Secession Beethoven in Wenen (1902)
De Secession tentoonstelling XIV in 1902 te Wenen had Beethoven (1770-1827) als thema. Het beeld ‘Beethoven’ van een naakte Beethoven zittend op een stoel, gemaakt door de beeldhouwer Max Klinger (1857-1920) was de blikvanger in de centrale zaal. De expositie duurde van april tot juni 1902.
Gustav Mahler (1860-1911)
Voor genodigden was er op 15-04-1902 laat in de middag (op de dag voor de grote opening) een ceremonie met muziek. Er werd een arrangement voor blazers van Gustav Mahler (1860-1911) gespeeld van het koor uit symfonie Nr 9 van Beethoven ‘Ihr sturtzt nieder, Millionen? Ahnest Du den Schopfer, Welt?’ (finale koor).
Gustav Mahler (1860-1911) en muzikanten stonden in de Klimt zaal. Toen Klinger (1857-1920) door de brozen deuren de hoofd zaal binnenkwam speelden er 6 trombones van het Philharmonic Orchestra. Gustav Mahler was de dirigent. Het optreden duurde waarschijnlijk niet langer dan 3 tot 5 minuten. Volgens Alma Mahler was Klinger in tranen. Van het optreden van Mahler is niet veel terug te vinden in de pers. In enkele recensies staat dat de muzikanten op een verhoogde gang stonden, maar uit foto’s blijkt dat deze expositie geen bovenverdieping had.
Mahler wilde aanvankelijk meer muziek dirigeren, maar in de voorbereidingen had het orkest aangegeven daar niet aan mee te willen werken. Het orkest was zogenaamd overwerkt. De relatie van Mahler met het orkest was toen al een stuk minder goed.
De avond werd afgesloten met een banquet in het Grand Hotel. Op deze avond hebben Gustav en Alma Mahler kennisgemaakt met Klinger (1857-1920) en zijn vrouw Elsa Asenijeff (1868-1941). Klinger was een groot muziekliefhebber.
Poster en deelnemers (1902)
De poster voor de tentoonstelling werd ontworpen door Alfred Roller (1864-1935). De tentoonstelling duurde twee maanden. Blikvangers waren van Max Klinger (1857-1920) het Beethoven-beeld en van Gustav Klimt (1862-1918) het Beethoven-fries. In totaal werkten 21 kunstenaars mee aan de tentoonstelling onder leiding van Josef Hoffmann (1870-1956). Er werden ook muurschilderingen en decoraties van Alfred Roller, Adolf Böhm, Ferdinand Andri en talloze andere kunstenaars gepresenteerd.
Doelstelling 'Het kunstwerk'
Het doel van de tentoonstelling was om de afzonderlijke kunsten (architectuur, schilderkunst, beeldhouwkunst en muziek) te herenigen onder één gemeenschappelijk thema: het ‘kunstwerk’. Dit moest ontstaan uit het samenspel van het ontwerp van de kamers, de muurschilderingen en de beeldhouwkunst. Klimts monumentale wandcyclus bevond zich in het linker gangpad, waar bezoekers van de tentoonstelling als eerste binnenkwamen. Een opening in de muur bood uitzicht op Max Klingers Beethoven-standbeeld, wat het samenspel van architectuur, schilderkunst (Klimts Beethovenfries) en beeldhouwkunst (Klingers Beethoven) benadrukte zodra de bezoeker binnenkwam.
De inbreng van muziek was van belang om te accentueren dat ook deze kunstvorm deel uitmaakt van het ‘het kunstwerk’. Bovendien was het van belang dat er ook muziek van Beethoven te horen zou zijn. Beethoven was immers het centrale thema van de tentoonstelling.
Meer over Max Klinger (1857-1920) en Secession XIV
De XIVe tentoonstelling trok bijna 60.000 bezoekers en werd daarmee één van de grootste publieke successen van de Secession. Het bleek ook van fundamenteel belang voor Klimts verdere ontwikkeling, evenals die van talloze andere deelnemende kunstenaars: het ideaal van de wisselwerking en esthetische integratie van alle artistieke disciplines en de samenwerking die in de Beethoven-tentoonstelling werd getest, werd onder andere door de Wiener Werkstätte succesvol voortgezet. Tegenwoordig wordt de Beethoven-fries beschouwd als een van Klimts sleutelwerken en één van de hoogtepunten van de Weense Art Nouveau.
Catalogus XIV Secession Beethoven in Wenen (1902)
Secession (red.): “XIV. Tentoonstelling van de Vereniging van Beeldende Kunstenaars van Oostenrijk, Secession. Wenen. Klinger. Beethoven. April – juni 1902.” Wenen, Ver Sacrum 1902. Kl.-8vo. 16 originele houtsneden (sommige in kleur) en talrijk Initialen. 82 blz., 3 vellen. Orig. broche.
Volgens Nebehay is dit de “enige catalogus van de Secession die originele afbeeldingen bevat, dwz tweekleurige houtsneden gedrukt vanaf de originele platen.” Hier variant met titelpagina (= posterontwerp door Alfred Roller) en monogramgedeelte in zwart-wit. Het schutblad, ontworpen volgens het natuurlijke patroon van de zeeslak Olivia Prophyra, is verkrijgbaar als envelop. Als onderdeel van de 14e Secession-tentoonstelling werden de Beethoven-fries van Gustav Klimt en de Beethoven-sculptuur van Max Klinger voor het eerst aan het publiek gepresenteerd. In de tentoonstelling, die was opgevat als een eerbetoon aan Beethoven, kreeg het idee van het totaalkunstwerk maximale uitdrukking. Orig.-Holsschn. et al. door: F. Andri, F. König, E. Luksch-Makovsky, K. Moll, K. Moser, E. Orlik en E. Stöhr. Met een oriëntatieplan voor de tentoonstelling en een tekst van Max Klinger. – Rugresolutie, manchet aan de voorkant. met hoekscheur rechtsboven. Laag 67/78 los, pp. 83-85 ontbreekt. OOK: Herdruk van de catalogus als jaarlijkse editie van de Vienna Bibliophile Society (1979/80) met het nawoord “Klimt en Klinger in de spiegel van de hedendaagse literatuur.” door C. M. Nebehay. (Nebehay, p. 27 e.v.; Belvedere Collection, Wenen)
Catalogus verworven 28-11-2024.
Ver Sacrum
Ver Sacrum, wat ‘Heilige Bron’ betekent in het Latijn, was het officiële tijdschrift van de Wiener Secession. Opgericht door Gustav Klimt en Max Kurzweil, werd het gepubliceerd van 1898 tot 1903. Het bevat tekeningen en ontwerpen in de Secession-stijl en literaire bijdragen van vooraanstaande schrijvers uit heel Europa. Zo zijn er bijdragen van Rainer Maria Rilke, Hugo von Hofmannsthal, Maurice Maeterlinck, Knut Hamsun, Otto Julius Bierbaum, Richard Dehmel, Ricarda Huch, Conrad Ferdinand Meyer, Josef Maria Auchentaller en Arno Holz. Koloman Moser was de hoofdontwerper van het tijdschrift.
Meer over de Secession in Wenen
Zoekwoorden: 14th, 14e, Sezession, Vienna, cataloque, brochure, sessesion, catalogue, programmaboek, catalog